برای اویغورها استفاده از زبان مادری می تواند حکم اعدام به دنبال داشته باشد. مقامات جمهوری خلق چین آموزگاران مسلمان اویغور را که کتاب های درسی به زبان مادری خود منتشر می کنند به حبس ابد و حتی اعدام محکوم می کنند.
بنا به گزارش آسوشیتدپرس، دادگاه جمهوری خلق چین در ششم آوریل علیه ستار ساووت، مدیرکل سابق اداره آموزش و پرورش در سین کیانگ را به دلیل انتشار کتاب های درسی به زبان اویغور که به گفته مقامات چین مطالبی درباره “جدایی طلبی قومی” و “تروریسم” در بر داشته اند، حکم اعدام صادر کرد. این حکم به مدت دو سال تعلیق شده است.
مقامات چین همچنین پنج تن دیگر از دانشگاهیان و آموزگاران مسلمان اویغور را بازداشت و سه نفر از آنها را به حبس ابد محکوم کرده اند. مقامات این افراد را چندین سال پیش دستگیر کردند، اما احکام آنها اخیراً فاش شدند.
کمال تورک یالقون که پدرش رازی یالقون از جمله محکومین است، می گوید این مجازات ها بخشی از تلاش های پکن برای نابودی فرهنگ اویغور است. او به رسانه خبری گفت: “از آنجا كه این كتاب های درسی غنی از فرهنگ اویغور هستند، چین آنها را هدف قرار داد. آنها با هدف حذف کامل زبان و فرهنگ اویغور پیش می روند.”
ایالات متحده و کشورهای شریک برای جلوگیری از نقض حقوق بشر و سوءرفتار با مسلمانان اویغور و اعضای دیگر اقلیت های قومی و مذهبی در سین کیانگ توسط پکن تلاش می کنند.
به گفته گروه های مدافع حقوق بشر، کارزار سرکوبگرانه جمهوری خلق چین شامل موارد زیر است:
- بازداشت جمعی.
- کار اجباری.
- عقیم سازی گسترده.
- شکنجه.
ایالات متحده به همراه کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در رابطه با این اقدامات، مقامات جمهوری خلق چین را تحریم کرده اند.
مجازات نویسندگان کتاب های درسی تنها راهی نیست که پکن از آن به عنوان ابزار فشار علیه سخن و آموزش زبان های بومی استفاده می کند، و اویغورها تنها گروه اقلیتی نیستند که تحت تأثیر قرار گرفته اند. در ۲۰۱۷، جمهوری خلق چین زبان اویغوری را در برخی از مدارس در سین کیانگ ممنوع کرد. و در سپتامبر ۲۰۲۰، پکن به مدارس در مغولستان داخلی، منطقه شمالی چین در مرز مغولستان دستور داد که زبان، سیاست، و تاریخ را به جای زبان بومی منطقه، به زبان ماندارین آموزش دهند.
آزادی علمی تحت حق آزادی بیان که در ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر درج شده “آزادی داشتن باور و عقیده بدون نگرانی از مداخله، و حق جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه” را تضمین می کند.
وزارت امور خارجه ایالات متحده در گزارش های خود در مورد وضعیت حقوق بشر در سال ۲۰۲۰، به این نکته اشاره می کند که در چین، کتاب های درسی “تحت نظارت و کنترل حزب کمونیست چین قرار دارند.” این گزارش کارزار سرکوب حزب کمونیست چین بر علیه مسلمانان اویغور را “نسل کشی و جنایات علیه بشریت” خوانده است.
یالقون می گوید پدرش قبل از ناپدید شدن در اكتبر ۲۰۱۶، بیش از صد كتاب درسی درباره فرهنگ اویغور را ویرایش و تدوین كرده بود. در ۲۰۱۸، مقامات جمهوری خلق چین تأیید كردند كه او به اتهام “تحریک به براندازی قدرت دولت” در زندان حبس به سر می برد.
اما یالقون می گوید كه جمهوری خلق چین استفاده از کتاب های درسی پدرش را برای سال ها مجاز می دانستند، تا اینکه مقامات جمهوری خلق چین سرکوب اویغورها و سایر فرهنگ های اقلیتی را افزایش دادند.
او به آسوشیتدپرس گفت: “چین در تلاش است تاریخ را پاک کند و روایت جدیدی بنویسد.”
