باستان شناسان مصری با کمک ایالات متحده در سال های اخیر برای محاظت از مقبره امام محمد شافعی، یک بنای ارزشمند سخت تلاش کرده اند.
این مقبره که به افتخار امام محمد بن ادریس الشافعی، از علمای اهل سنت که در سال ۸۲۰ میلادی درگذشت نام گرفته است، در منطقه ای که به عنوان قاهره تاریخی شناخته می شود (منطقه ای که در فهرست مکان های میراث تاریخی یونسکو قرار دارد) واقع شده است. این بنا سال ها پس از مرگ این امام برای ادای احترام به او با قدیمی ترین و بزرگترین گنبد چوبی مصر ساخته شد.
قدمت این سازه عمدتاً به سال ۱۲۱۱، با عناصر تدفینی از ۱۱۷۸ باز می گردد. عناصر دیگری بین قرن چهاردهم و نوزدهم به آن اضافه شدند.
وزارت امور خارجه ایالات متحده از طریق صندوق سفیران برای حفاظت از آثار فرهنگی، یک کمک هزینه ۱٬۳۸ میلیون دلاری را به پروژه دو مرحله ای که در سال ۲۰۱۶ آغاز شد و در اوایل سال جاری به پایان رسید، برای حفاظت از این مقبره که با افزایش سطح آب های زیر زمینی در معرض خطر قرار گرفته بود، اعطا کرد. وزارت امور خارجه از ۲۰۰۱ تاکنون از طریق صندوق سفیران از بیش از هزار پروژه در ۱۳۳ کشور حمایت کرده است.
جاناتان کوهن، سفیر ایالات متحده در مصر گفت، این مکان “نماد مهمی از تاریخ مذهبی مصر و معماری اسلامی است” که درهایش مجدداً در ماه آوریل رو به بازدیدکنندگان باز شدند. “این پروژه بخشی از سرمایه گذاری ۱۰۲ میلیون دلاری ما در ۲۵ سال گذشته برای ترمیم، بازسازی و حفاظت از میراث فرهنگی و اماکن مذهبی در سرتاسر مصر است.”
این کار که از سوی وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر تأیید گشت و توسط تیمی از شرکت معماری مجاوره در مصر انجام گرفت، قسمت های آسیب دیده از نم و نمک در اثر بالا آمدن سطح آب را ترمیم، و ترک ها در کف، سنگ تراشی، سنگ مرمر، چوب، و انحنای سقف را برطرف کردند.
این پروژه شامل بررسی سازه ای، تعمیر و تمیز کردن فریزهای تزئینی، تعمیر صفحه های گچی بیرون و نصب سیستم روشنایی بود.
یک گوهر معماری و محل تجمع
به غیر از یک گنبد زیبا، این مقبره شامل عناصر چوبی تزئین شده – سقف با پنل های فرورفته، تیرهای حکاکی شده، درهای تزئین شده و گور نمادین با چوب درخت ساج است – که همه به قرن دوازدهم باز می گردند.
این بنا با طرح های گیاهی و هندسی رنگارنگ و خطاطی های پنج قرن آراسته شده است، و سنت های تزئینی این دوران را بازتاب می کند. ایوان ورودی آن دارای جزئیات زینتی است که به بهترین نحو حفظ شده اند: موزاییک های تراکوتا اواسط قرن هجدهم و درهای خاتم نقره ای قرن نوزدهم، با یک دروازه مرمر رنگ آمیزی شده.
این مقبره که از دیرباز یک مقصد محبوب برای گردشگران و ساکنان محلی بوده است – و در یک قبرستان به همان اندازه مشهور، محصور است- مورد علاقه دانش پژوهان هنر و معماری اسلامی نیز می باشد.
در سال های دهه ۱۹۵۰، مورخ مشهور معماری K.A.C. کرسول در کتاب خود با عنوان معماری اسلامی در مصر، این بنا را چنین توصیف کرد: “هنگام ورود، تحت تأثیر فضای داخل و همچنین غنا و جذابیت آن قرار می گیرید.”
تعمیرکنندگان بر ارزش اقتصادی و اجتماعی این مکان تمرکز، و آن را برای جذب گردشگران و میزبانی فعالیت های ساکنان محلی آماده کردند. چنین فعالیت ها که توسط سازمان های غیر دولتی و داوطلبان دانشجویی اداره می شوند، اقتصاد منطقه را احیا کرده و اهمیت میراث فرهنگی برای جامعه را نشان می دهند.
می الابراشی، مدیر این پروژه گفت: “مقبره امام محمد شافعی یکی از زیباترین بناهای قاهره و یکی از مهمترین مکان های معنوی آن است.”
