وقتی ژاپنی ها رمزهای نیروهای متفقین برای حفاظت از عملیات نظامی در منطقه اقیانوس آرام در طول جنگ جهانی دوم شکستند، تفنگداران دریایی ایالات متحده برای کمک به ملت ناواهو رو آوردند.
سپاه تفنگداران دریایی ۲۹ مرد ناواهو را برای تهیه رمزهای محرمانه بر اساس زبان پیچیده و نانوشته ناواهو برگزید. در ۱۹۴۲، تفنگداران دریایی همراه با ۱۵ رمزگوی ناواهو به جزیره گوادال کانال حمله کردند.
پیتر مک دونالد، رمزگوی ناواهو در مراسم بزرگداشت رمزگویان در کاخ سفید در ۲۰۱۷ گفت: “این اولین نبردی بود که رمزنگاری ناواهو در آن واقعاً به آزمایش گذاشته شد تا ببینیم حافظه ما زیر آتش شدید دشمن چگونه کار می کند. سه هفته پس از حمله، ژنرال واندگریفت، فرمانده لشكر یکم تفنگداران دریایی در اینباره اظهار نظر کرد و گفت: “رمزنگاری ناوهوا بسیار عالی است. دشمن هیچ چیز از آن نفهمید. البته ما هم از آن سر در نمی آوریم، اما مؤثر بود. ناواهوهای بیشتری برای ما بفرستید.”
رمزگویان ارتباطات را از طریق تلفن و امواج رادیویی به زبان مادری خود ارسال می کردند، و واژه های ناواهو را جایگزین اصطلاحات نظامی می کردند که بخشی از زبان آنها نبود. برای مثال، برای “بمب” از واژه “سیب زمینی” استفاده می کردند و نام پرندگان مختلف را برای انواع مختلف هواپیماها به کار می گرفتند. آنها همچنین برای هجی کردن کلماتی که بخشی از رمز نبودند، حروف الفبای انگلیسی را با عبارت های خاص خود جایگزین کردند.
طبق گفته دفتر مدیر اطلاعات ملی، رمزگویان ناواهو می توانستند سه خط انگلیسی را در ۲۰ ثانیه ترجمه کنند، در حالیکه رمزگشایی یک پیام با دستگاه های آن زمان ۳۰ دقیقه طول می کشید. دستگاه های رمز گشایی می بایست در یک مکان امن نگه داشته می شدند، در حالیکه یک رمزگو با رادیوی بی سیم می توانست به هر کجا که لازم بود برود.
به گزارش رادیو عمومی ملی، رمزگویان ناواهو در همه عملیات نظامی مهم تفنگداران دریایی در اقیانوس آرام شرکت کردند و به هم تفنگداران خود در طول جنگ امتیازات بسیار و مهمی دادند. به عنوان مثال، در طول نبرد ایووجیما که تقریباً یک ماه به طول انجامید، شش رمزگوی تفنگداران دریایی با موفقیت بیش از ۸۰۰ پیام را مخابره کردند.
ژاپنی ها هرگز نتوانستند این رمز را بشکنند و تنها رمزی که در تاریخ نظامی مدرن هرگز کشف نشد به رمزنگاران و رمزگویان ناواهو نسبت داده می شود. آنها تا پایان جنگ جهانی دوم که رسماً در روز پیروزی در ۱۹۴۵ اعلام گشت، به خدمت در ارتش ایالات متحده ادامه دادند.
پرزیدنت ترامپ در مراسم کاخ سفید گفت: “شما افراد خاصی هستید. شما واقعاً انسان های باورنکردنی هستید. و ما از ته قلب، از صمیم قلب برای کاری که کردید و نحوه ای که آن را انجام دادید، شجاعتی که از خود نشان دادید و علاقه ای که به کشور دارید، متشکریم.”
در طول جنگ جهانی دوم حدود ۴۰۰ ناواهو به عنوان رمزگو در ارتش ایالات متحده خدمت کردند، و ۱۳ تن از آنها جان خود را از دست دادند. رمزگویان دهه ها سال کار خود را مخفی نگه داشتند تا اینکه در ۱۹۶۸ ارتش این برنامه را از رده بندی محرمانه خارج کرد.
در ۱۱ نوامبر، موزه ملی بومیان آمریکایی به مناسبت روز کهنه سربازان برای قدردانی از خدمت بومیان آمریکایی، از جمله رمزگویان ناواهو در ارتش ایالات متحده از بنای یادبود ملی کهنه سربازان بومی در واشنگتن رونمایی خواهد کرد.
در ۲۰۰۱، رئیس جمهور جورج دبلیو بوش مدال طلای کنگره را به ۲۹ رمزگویی که رمز را در آغاز تهیه کردند، و مدال نقره کنگره را به ده ها رمزگوی دیگر که در ارتش خدمت کردند، اهدا کرد.
بوش در این مراسم گفت: “ما داستانی را به یاد می آوریم که همه آمریکایی ها می توانند آن را گرامی بدانند و همه آمریکایی ها باید آن را بدانند. این یک داستان مردمان باستانی است که برای خدمت در یک جنگ مدرن فراخوانده شدند. این داستان رمز شفاهی کشف نشدنی جنگ جهانی دوم و پیام هایی است که از طریق رادیوهای بی سیم در ایووجیما به زبان چند صد ساله بومیان کلرادو مخابره می شد. و مهمتر از همه، این داستان ناواهوهای جوانی است که باعث افتخار ملت خود و پیروزی کشور خود شدند.”
