Jewher Ilham, babasıyla beraber 2013 yılında ABD’yi ziyaret etmek üzere uçağa binmeye hazırlandıklarında 18 yaşındaydı.Çinli yetkililer uçağa binmeden babasınıdurdurup tutukladı. Babasının ısrarıyla, Jewher uçağa babsı olmadan bindi.
Jewher’in, son 5 yılı, Uygur kültürüne saygı gösterilmesini savunduğu için ömür boyu hapis cezası alan babası İlham Tohti’yi kurtarmaya çalışmakla geçti.
Jewher ve Tohti Uygur Müslümanları. Babası, Uygurlar, Han ve diğer Çin etnik grupları arasındaki kültürlerarası konular hakkında yazılar yazan, uluslararası alanda tanınan ve Pekin’de yaşayan bir yazar ve ekonomist.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın gerçekleştirdiği Bakanlar düzeyindeki Dini Özgürlükler Toplantısı’na katılmak için Vaşington’da bulunan Jewher, “Babam, insanların birbirlerini anlamalarına yardımcı olacak bir köprü oluşturmak istedi” dedi. 16-18 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirilen toplantı, din alanında yapılan zulümleri ele almak için farklı hükümet, kuruluş ve din temsilcilerini bir araya getiriyor.
Jewher, “Tohti’nin ifade özgürlüğünün gereğini yapması, dini özgürlüklerin entelektüel savunmasını yapması, Uygurlara eşit muamele görmesi yönündeki mücadelesi, Çinliler tarafından hoş görülmedi” Uygurlarla uyum içinde hareket etmek yerine, “Çin hükümeti kültürümüzü ortadan kaldırmaya karar verdi” şeklinde konuşuyor.
2017’den beri, Çinli yetkililer Çin’in Sincan Eyaleti’nde 1 milyondan fazla Uygur, Kazak ve diğer etnik Müslüman azınlık mensubunu hapse attı. Hapse atılan bu kişiler, işkence gördüler, dinlerinden vazgeçmeye zorlandılar ve Çin Komünist Partisi’ni övmek zorunda bırakıldılar.
Jewher, Amerika’ya gelmek “şimdiye kadar verdiğim en iyi karardı” diyor. Çin’de “devlet yalnızca devlete inanmanızı istiyor;başka bir şeye inanıyoranız şayet sizi “kontrol etmenin daha zor olacağını” düşünüyorlar.
